Twee jaar geleden had ik het voorrecht een tentoonstelling te organiseren in Polen met werken uit heel Europa. Na alle stress die hiermee gepaard ging, was het heerlijk om het eindresultaat te zien in die zonovergoten ruimte in Krakau. Het stuk dat de aandacht trok zodra je binnenstapte was een werk van Willem Zijlstra (www.kunstdeevee.nl). De titel van dit werk ‘Agnus Dei’ betekent zoveel als ‘Lam Gods’. Deze woorden doen direct denken aan bekende zinnen uit de liturgie of uit geliefde aanbiddingsliederen. En hiermee heeft de kunstenaar ook gespeeld. Wat zingen we eigenlijk, wanneer we zingen: ‘Zie het Lam Gods dat gestorven is voor onze zonden’?
Kranten en een houten kist
Het kunstwerk bestaat uit een hele hoop kranten en een opgezet lammetje. Op zich weinig aan. Ik heb met die kranten gezeuld, ik heb het lam ingepakt en uitgepakt. Ik ben met dit alles in een kleine bestelwagen doorheen half Europa gereden. Wederom weinig bijzonder.
Maar om dan midden in de nacht, helemaal alleen, in een vreemd land en uitgeput van een lange reis deze kranten zo te leggen dat ze een altaar vormen. Om dan vervolgens, met alle gepaste voorzichtigheid en eerbied, dit lam uit zijn houten kist te halen, vier stappen te dragen en dan, gekneveld en wel, te leggen op een altaar van kranten was geheel iets anders. Ik stokte, ik trilde, ik voelde me onwel. Te meer omdat de bovenste krant kopte: ‘de mens is tot alles in staat’ met daarnaast een foto van Auschwitz.
Wij, de mens
Op deze manier werd dit een werk dat over veel meer sprak dan slechts een offer voor mijn persoonlijke zonde; meer dan troost voor mijn persoonlijk leed. Kosmisch lijden, onrecht, gezamenlijke schuld, structurele zonde en veel meer kwamen zo meer op de voorgrond.
Dit werk hielp me – en het is niet de eerste keer dat goede kunst dit doet - om Jezus’ werk breder te interpreteren en om zijn offer dieper te ervaren. Ik hoop dat de periode voor Pasen, dat deze vastenperiode jullie ook de gelegenheid geeft om stil te staan bij de breedte en de diepte van Jezus’ lijden en sterven; bij dit offer dat het persoonlijke ver overschrijdt.
