De financiële gebeurtenis van 2010 is uiteraard de Europese staatsschuldencrisis. Deze is een rechtstreeks gevolg van de kredietcrisis van 2007 en 2008, en de recessie van 2009. Door lagere inkomsten (minder belastingen door de recessie) en hogere uitgaven (het helpen van de banken en meer werkloosuitkeringen) werden er enorme begrotingstekorten gerealiseerd. Griekenland en Ierland zijn hierbij de twee grootste kneusjes. Maar ook Spanje, Portugal, Ijsland, Italië en zelfs België worden steevast vermeld als mogelijke risicolanden.
De burger is boos
Bij het maken of verkondigen van besparingsmaatregelen (meer belastingen of minder toekenningen) maakten burgers zich kwaad en gingen protesteren. "Het kon toch niet dat zij het slachtoffer werden van de malafide praktijken van die bankiers?"
Dit is een foute redenering. Ten eerste is het maken van extra overheidsuitgaven nodig gebleken voor het normaal functioneren van een land. Ten tweede zijn de lagere belastingen door de recessie een feit, en geen fout van iets of iemand. Deze twee punten samen vormen een overheidstekort en zo'n tekort moet vroeger of later worden aangevuld. De overheidsschuld is geen abstract begrip: het delen van de overheidsschuld over het aantal inwoners is een zeer inhoudsvolle berekening. Mijn punt is dus: dat de tekorten van de overheid gedragen worden door de burgers is een gegeven, een feit. Het enige wat ter discussie staat is hoe dit moet worden verdeeld.
"Maar we kunnen de banken toch laten betalen hiervoor?" - Neen, dat is een illusie. Een bank (zoals alle bedrijven) is slechts een juridische entiteit. Het is een bezitting van de aandeelhouders van die bank. Als we de banken de tekorten laten betalen, laten we eigenlijk de aandeelhouders of de klanten van die banken betalen, en komen we terug uit bij de burgers.
Uiteraard kan men van mening zijn dat de rijke burgers proportioneel meer moeten betalen (en dat de aandeelhouders van banken rijk zijn, maar ik betwijfel of dat waar is en of het slim is om hen te belasten). De mate van die verdeling is een kwestie van meningsverschil tussen politieke partijen en politici. En ook op hen moeten we niet kwaad zijn, want zij zijn slechts de vertegenwoordigers van de mensen met een andere mening.
De zwarte piet
Op wie moet men dan wél kwaad zijn? Er moet toch iemand verantwoordelijk zijn voor dit alles? Ik heb reeds gezegd dat de situatie een gevolg is van de kredietcrisis en de recessie. Maar dat die situatie dan ook een crisis is geworden, is volgens vele staatshoofden doordat landen aangevallen worden door speculanten. Hoe zit dat juist?
Obligaties zijn leningen die vaste opbrengsten genereren en die men kan verhandelen. Er is een risico dat de uitgever van de obligatie failliet gaat en dat de obligatie niets meer waard wordt. Daartegen kan men zich verzekeren. Zo'n verzekering heet een Credit Default Swap (CDS) in het engels. Zulke verzekeringen kan men verhandelen, zelfs zonder dat je een achterliggende obligatie bezit. Het is logisch dat de prijs van zo'n CDS de kans reflecteert dat de uitgever failliet gaat. Hoe hoger de prijs, hoe hoger de intrest zal zijn die men wilt ontvangen om aan de obligatieuitgever te lenen. Voor extra risico wilt men immers extra vergoed worden.
Volgens de staatshoofden vallen speculanten de landen aan. Met speculanten wordt bedoeld de mensen die de CDS'en kopen, zonder de achterliggende obligaties. De staatshoofden denken dat de speculanten ervoor zorgen dat de prijzen van die CDS'en oplopen, en dus ook de intrest die de landen moeten betalen.
Deze redenering van de staatshoofden worden volgens mij door velen geloofd en dat vind ik hallucinant. Het is immers niets anders dan een leugen. De waarheid is dat deze speculanten reële factoren zullen beoordelen vooraleer ze CDS'en aankopen. Indien ze dit goed doen behalen ze winst, indien ze dit slecht doen lijden ze verlies. Net zoals het geval is bij gewone aandelen. De prijs wordt echter niet bepaald door de speculanten, maar door de reële factoren zoals schuldenlast. Net zoals bij aandelen de verwachtte dividenden de prijs van een aandeel zullen bepalen of sterk beïnvloeden. De speculanten zorgen er zelfs voor dat de markt van CDS'en efficiënter of transparanter is.
Deze speculanten beschuldigen getuigt van paranoia, slechte bronnen of het zoeken van een zondebok. Of misschien probeert men de aandacht af te leiden van het werkelijke probleem: de te hoge schuldenlast van de staten.
