Op 10 september 2008 is een prestigieus project van CERN in Genève (Laboratoire Européen pour la Physique des Particules) van start gegaan. Kort gezegd wil men er op zoek gaan naar het 'Higgs-boson'. Je hebt er ongetwijfeld al over gehoord, maar waarschijnlijk in beperktere termen. Het is in vrijwel alle nieuwsuitzendingen en kranten geweest, onder de vorm van 'meer te weten komen over de oorsprong van alles', 'op zoek gaan naar de geheimen van de kleinste deeltjes', enzovoort. Erg veel duidelijkheid werd er echter niet geschapen, en dat is jammer. Zo wordt de wetenschapspraktijk weer maar eens geportretteerd als té moeilijk voor 'de gewone mens', en dat is onnuttig. Het is best een moeilijk onderwerp, maar mijns inziens kan je altijd beter proberen uit te leggen hoe het in elkaar zit dan te klagen dat het onuitlegbaar is.
Wetenschap?
Wetenschap werkt op zijn simpelst gezien meestal (en ook in dit geval) op de volgende manier: je doet experimenten, krijgt daar enkele resultaten uit, en probeert die resultaten in een model te gieten. Eens je zo'n model hebt ga je dat bestoken met nieuwe experimenten. Passen de resultaten van dergelijke experimenten in je model dan heb je een bevestiging (wat trouwens niet zegt dat je model juist is). Passen ze niet, dan is er een probleem met het model en moet je het ofwel verwerpen ofwel aanpassen (wetenschappers kiezen meestal voor het laatste, omdat dit nu eenmaal makkelijker is).
Kleiner dan atomen
Nu komen we tot de experimenten in Genève. Wetenschappers hebben een erg goed model voor piepkleine deeltjes (kleiner dan atomen: protonen, neutronen en nóg kleiner quarks en elektronen) uitgedokterd, het zogenaamde Standaardmodel. Het model beschrijft de deeltjes zelf, én de krachten die zich tussen die deeltjes kunnen voordoen. Die krachten worden beschreven als uitwisselingen van 'virtuele deeltjes'. Nieuwe exotische deeltjes ontdekt men door grotere deeltjes hard met elkaar te laten botsen. De restproducten van zo'n botsing zijn dan de kleinere deeltjes, waaruit de grotere deeltjes bestaan.
Nu zijn alle deeltjes die door het Standaardmodel voorspeld werden reeds gevonden. Allemaal, behalve ééntje. Jawel, het Higgs-boson. Om dit deeltje te vinden moet men naar erg harde botsingen kijken. Botsingen die enkel in de 'Large Hadron Collider' (LHC) van CERN, een gigantische onderaardse deeltjesversneller, kunnen veroorzaakt worden. In die LHC worden protonen op elkaar afgeschoten, met snelheden die in de buurt van de lichtsnelheid komen.
Via die experimenten kunnen wetenschappers het Standaardmodel finaal testen. De voorspellingen van de resultaten zijn erg verschillend: sommige wetenschappers denken dat het Standaardmodel met het vinden van het Higgs-boson nu eindelijk helemaal bevestigd zal worden, maar anderen denken nu al aanwijzingen te hebben dat het Standaardmodel helemaal niet voldoet, en hopen om het Higgs-boson niet te vinden. Het blijft - voor iedereen die zich er maar een beetje bij betrokken voelt - erg spannend.
Verwondering
Eigenlijk is het wonderlijk: dat we via de wetenschap zo diep kunnen doordringen in de geheimen van de schepping. Én meer nog, dat we weten dat we altijd dieper zullen kunnen blijven doordringen: dat we nooit alles kunnen weten. Die verwondering, die is de basis van de liefde voor wetenschap, maar ook een basis voor de liefde tot God.
Beeld van LHC van binnenuit:
