Bonhoeffer (1906 – 1945) blijft een intrigerend persoon. Als theoloog in de tijd van de Tweede Wereld Oorlog, zag hij de gevaren voor het evangelie. Hij wilde geen deel uitmaken van een kerk zich aanpaste aan de politieke situatie vanwege de risico's. Daarom werd hij actief deel van de Belijdende Kerk. In deze tijd schreef hij het boek De Navolging van Christus.
Bonhoeffer was deel van het verzet en nam deel aan een complot tegen Hitler. Hij werd opgepakt en kwam in de gevangenis terecht. Vanuit de gevangenis schreef hij verschillende brieven, wat bekend is geworden als het boek Verzet en Overgave. Uiteindelijk wordt hij geëxecuteerd op 39-jarige leeftijd vlak voor de bevrijding.
Maar niet alleen zijn levensverhaal, ook zijn theologie en zijn boeken blijven intrigeren. In De Navolging ben ik zelf verschillende keren begonnen, maar moest het weer naast me neerleggen omdat het me genoeg stof tot nadenken gaf. Veel preken uit zijn verzameling zijn nog altijd actueel.
Een centraal punt in De Navolging is de tegenstelling tussen goedkope genade en kostbare genade:
Goedkope genade is de doodsvijand van onze kerk. Vandaag gaat onze strijd om de kostbare genade. Goedkope genade betekent genade als te grabbel gegooide waar, vergeving, troost, doop, avondmaal, alles te grabbel gegooid; genade als onuitputtelijke voorraadkamer van de kerk; genade zonder prijs; genade die niets kost.
Is dat immers eigenlijk niet het wezen van genade: dat de rekening van tevoren eens en voor al vereffend is? Op deze betaalde rekening (God heeft alles vergeven) kan men alles voor niets krijgen…
Goedkope genade betekent genade als leer, als principe, als systeem; betekent vergeving van de zonden als algemene waarheid, betekent liefde van God als christelijk godsbeeld. Wie daar ja op zegt, heeft al vergeving van zijn zonden…
Goedkope genade betekent rechtvaardiging (goedpraten) van de zonde en niet van de zondaar die ophoudt met zijn zonde en zich omkeert. Goedkope genade is genade die wij voor ons zelf hebben. Goedkope genade is prediking van de vergeving zonder verootmoediging; doop zonder tucht van de gemeente; avondmaal zonder belijdenis van zonden; vergeving zonder het belijden van schuld. Goedkope genade is genade zonder navolging, genade zonder kruis, genade zonder de levende, mensgeworden Jezus Christus.
Voor wie dieper wil gaan in zijn geloof en uitgedaagd wil worden, is De Navolging een sterke aanrader. Je krijg hier geen geruststellend schouderklopje, maar stevig en volwassen voedsel.
Score: 5/5
De foto is een fragment van een schilderij geïnspireerd door Bonhoeffer. De titel is: “Fragiele schoonheid tegen een harde grauwe muur”, © Inga Schnekenburger.
