De Brusselse studentenkring 'Vrij Onderzoek' gaf ons traditiegetrouw de kans een mooie 'klassieker' te bekijken. Vorige jaar was dit de 'shockdoctrine', waar ik misschien later ook een kort artikeltje over kan plaatsen indien gewenst. Die Welle liet niet meteen een belletje rinkelen bij mij wanneer ik me aanmeldde voor deze activiteit. Pas als de film wordt ingeleid door een lid van de groep VO krijg ik te horen dat het ook gekend is onder de naam 'The Wave'. Ah, maar ik heb dat boek gelezen! En wat een boek dat was! Nu ja, 'boek'... mijn versie telt welgeteld 147 pagina's (Morton Rhue, 2007) in redelijk grote letters, maar zelden zo'n meeslepend verhaal gelezen. Het is zo'n boekje om die vrienden aan te raden die niet bekend staan als lezers en een boekverslag moeten schrijven voor het vak Engels. Nog beter (en sneller) dan Harry Potter.
'Nobody would just follow an order like that, that's just totally sick!'
De inhoud kan kort én krachtig omschreven worden: een uit de hand gelopen klasexperiment toont de gevaren die schuilen in de menselijke geest zonder dat we er vaak bewust van zijn waar we mee bezig zijn! Die Welle (ook bekend onder de naam The Wave of De Golf) is gebaseerd op een waargebeurd experiment in 1967. Het is echter moeilijk de verschillende versies uit elkaar te houden. Zo is de televisiefilm The Wave van 1981 anders dan Die Welle van 2008. Die Welle gaat over een middelbare school in Duitsland waar de anarchistische idealist Rainer Wenger de opdracht krijgt aan een groep leerlingen over autocratie te spreken. Op voorhand wordt al duidelijk dat de leerlingen verwachten het over het Derde Rijk te hebben dewelke ze een belangrijk historisch mijlpaal vinden, maar eigenlijk helemaal niet meer relevant voor de hedendaagse maatschappij. "Wij zijn nu veel te slim om zo'n persoon ongezien aan de macht te laten komen en niet door te hebben wat er gebeurt." Wenger vindt dit een interessante discussie en besluit een experiment te doen met de groep om te achterhalen hoe zo'n autocratie precies tot stand kon komen. Welke zijn de elementen nodig om een gelijkgezinde groep te ontwikkelen? Vaste vriendengroepjes worden uit elkaar gehaald en iedereen zit naast iedereen, het uniform wordt een witte hemd, het logo wordt gecreëerd, een site wordt opgericht en zelfs een eigen groet wordt aangenomen. Rainer moet worden aangesproken als Herr (heer) Wenger en is de leider van het 'project'. De leerlingen hebben er plezier in en al snel zie je ze het voor elkaar opnemen buiten de klas en beetje bij beetje profileren ze zich als een onafhankelijke groep waar iedereen wilt bij horen. Tot ze uiteindelijk te onafhankelijk worden en zich niet meer als een project zien, maar als een elite groepering die alle niet-leden als vijanden beschouwen. Leerlingen die de situatie uit de hand zien lopen en zich met behulp van het nieuwskrantje of pamfletten proberen te uiten, worden gesaboteerd en uitgesloten van alle schoolse activiteiten en daarbuiten.
De Derde Golf
Het experiment is gekend onder de naam De Derde Golf (The Third Wave). Het bevat de chronologie van het experiment volgens Ron Jones, de geschiedenisleraar die het experiment initialiseerde. Dit is al één verschil met de film van 1981. De naam van de leerkracht in The Wave is Ben Ross, in Die Welle is dit Rainer Wenger. De verschillende namen wijzen op een tweede verschil, namelijk de locatie. The Wave vindt plaats waar het oorspronkelijk heeft plaatsgevonden, namelijk in de Verenigde Staten, Californië. Die Welle speelt zich af in Duitsland en is een Duitstalige film. Een derde verschil is de motivatie achter het project. Het oorspronkelijke experiment had als doel aan te tonen hoe het mogelijk was dat zovele burgers hersendood konden zijn om Hitler te volgen. In Die Welle wordt dit 'gemoderniseerd' en is het doel aantonen dat een regime als die onder Hitler nog steeds kan, in deze huidige samenleving. Het is een meeslepend verhaal dat je na 10 minuten niet meer loslaat. Na afloop voel je je schuldig om zomaar op te staan en er niet meer bij stil te staan. Een 'heftig' einde door een wending die ik niet zag aankomen. Zeker het bekijken waard! De mens acht zich zo superieur en wijs en rationeel, maar dat zijn we alles behalve als je het mij vraagt. Die Welle - Dennis Gansel
(Constantin Film, 2008)
