De ware godsdienst en schoonheid
De prins van Kiev wilde weten welke religie de ware religie was. Hij zond enkele van zijn mannen erop uit om te zoeken naar deze ware religie. Ze bezochten vele godsdiensten maar vonden niet wat ze zochten. Tot ze bij de Hagia Sophia in Constantinopel kwamen. Toen ze daar geweest waren, vertelden ze aan de prins dat ze het gevonden hadden:
'We wisten niet of we in de hemel waren of op de aarde, want er is nergens zulke een luister of schoonheid waar dan ook op aarde. We kunnen het u niet beschrijven. We weten slechts dit, dat God onder de mensen woont, en dat hun erediensten die van elke andere plaats veruit overtreffen. Want we kunnen deze schoonheid niet vergeten.'1
God is mooi
God is goed, genadig, liefdevol, rechtvaardig... daarin overtreft hij iedereen. Volgens de Oosters-Orthodoxe christenen hoort daar ook tussen dat God mooi is, God overtreft iedereen in schoonheid. 'Mooi' is geen kenmerk dat wij snel aan God zouden toeschrijven. Het klinkt ook een beetje ongewoon, die combinatie. In sommige Engelse worship-liederen komt het nog wel eens voor: Beautiful Lord, wonderful Saviour. Vertaal je dat, komt het vreemd voor: mooie Heer, wonderlijke redder. Inderdaad, wonderlijk.
Toch is het een zeer terecht kenmerk van God naast bijvoorbeeld goedheid. God laat zichzelf kennen door de schoonheid van de schepping, in de schoonheid van de wiskunde en fysica. God laat zichzelf kennen in de schoonheid van muziek en kunst. Het verlangen naar en maken van schoonheid wijst ons op God. De schoonheid van de mens is een onderdeel van het beeld van God.
Schoonheid als reactie op God
Schoonheid is niet alleen een uitdrukking van wie God is, God vraagt van ons schoonheid als reactie op zijn schoonheid. God zegt dat we heilig moeten zijn, omdat hij heilig is. Zo is het ook met schoonheid: omdat God mooi is, moeten wij mooi zijn. Als christenen moeten we steeds meer gaan lijken op God, omgevormd worden naar zijn beeld. Om die reden legt de Oosters Orthodoxe traditie een grote nadruk op de schoonheid van de eredienst en het kerkgebouw.
Deze schoonheid gaat echter niet over de huidige schoonheidsidealen. Die idealen veranderen door de jaren heen. Kijk maar eens naar de verschillende voorstellingen van Venus in de kunst. Ze moet een beeldschone vrouw voorstellen volgens de normen van die tijd, maar ons zegt het vaak niets meer. Dit is een type van schoonheid die tijdelijk en vergankelijk is.
De schoonheid van God is van een andere orde. Het is een schoonheid die ons aanspreekt, aantrekt; die ons dichter bij God brengt. Het is een schoonheid die ons in staat stelt om de lelijkheid van zonde af te wijzen. Het is een schoonheid die ons verdiept en troost biedt in tijden van lijden.2 Het is een schoonheid die vreugde en overvloed uitstraalt. Een mooi gedekte tafel voor vrienden die komen eten. Het is een schoonheid die ons doet hopen op de nieuwe schepping. Het is een schoonheid die ons aanmoedigt om de wereld om ons heen een beetje mooier te maken en zo een stukje van God te laten zien.
Want: God is mooi.
1 Kallistos Ware, The Orthodox Church (St. Vladimir's Seminary Press. Crestwood: New York, 1995), 269.
2 Andrew Louth, 'Beauty will save the world, the Fromation of Byzantine Spirituality', 75.
