Theoloog Kart Barth zei ooit: "We moeten de Bijbel in de ene hand nemen, en de krant in de andere hand". Wat las ik de laatste tijd dan zoal in de krant? Indignados die door de straten van Brussel marcheren en een Occupy Wall Street-beweging die Wall Street en andere straten en steden bezetten tot de politie tegen hen optrad.
Heeft de Bijbel daar iets over te zeggen? Heeft Jezus daar iets over te zeggen? Wel, ik zou zeggen: "Hoeveel plaats heb je op uw site?" Maar goed, ik zal me proberen te beperken.
God eren is ook doen wat Hij zegt. Wat zegt Hij zoal over dit thema? Wel, zoals zo vaak is God ook hier veel evenwichtiger dan wij mensen. Wìj zijn ofwel vòòr iets, ofwel tégen iets. God laat Zijn licht een stuk breder schijnen.
Waar de Indignado- en Occupybewegingen voor staan werd o.a. verwoord door de 23-jarige Duitser Tux toen in Brussel de parken werden ingenomen als verblijf- en slaapplaats van de betoging die hem vanuit Spanje naar de hoofdstad van Europa bracht. “Het kan zo niet meer verder. We gaan om de vier jaar stemmen, maar voor wie? Voor de door de lobbygroepen gecontroleerde politici? We hebben een nieuw systeem nodig dat van onderuit is opgebouwd zodat het volk echt vertegenwoordigd is. Zodat er niet boven de hoofden van de mensen beslist wordt in één of andere verafgelegen hoofdstad."
Tux – Foto De Wereld Morgen
Sylvie is 21 en Finse. Zij zegt: "Nu moeten mensen al beginnen vechten voor hun basisbehoeftes. Het maakt de mensen onzeker en haalt het moreel naar beneden. We moeten een manier vinden om een maatschappij op te bouwen met basisvoorzieningen die gratis ter beschikking staan van iedereen. Zolang we moeten vechten voor basisvoorzieningen kan je niet spreken van een goede maatschappij."
Sylvie – Foto De Wereld Morgen
Wel, ook Jezus sprak klare taal over deze realiteit van alledag. Hoe meer ik de Bijbel lees hoe meer ik merk dat ik de tegenstellingen tussen de wereldorde waarin wij leven en de woorden van de Bijbel zie. Op zeker ogenblik roept Maria, zwanger van Jezus, uit: "Heersers stoot hij van hun troon en wie gering is geeft hij aanzien. Hij heeft machtigen van de troon gestoten en nederigen heeft Hij verhoogd. Wie honger heeft overlaadt hij met gaven, maar rijken stuurt hij weg met lege handen" (Luc 1, 51-53). Dat is niet het beeld dat ik in onze samenleving herken!
Maar zoals gezegd: de bijbel is veel evenwichtiger dan dit. Rijkdom wordt er niet blindelings in veroordeeld. Rijke mensen zijn niet per definitie slechte mensen, zoals sommigen nochtans principieel denken. Toen Abraham God ontdekte en het geschenk van het monotheïsme ontving, ging dat al gepaard met een belofte van voorspoed. De Griekse filosoof Philo had gelijk toen hij stelde: "Geld is de oorzaak van goede dingen voor een goede mens, en van kwade dingen voor een slechte mens".
En hoe kan het anders? Veel goede dingen kunnen alleen gerealiseerd worden als er voldoende financiële middelen beschikbaar zijn: de armen helpen, tegemoet komen aan de behoeften van de samenleving, onderwijssystemen en kerken uit de grond stampen, sociale voorzieningen optimaal maken en houden... Niet voor niets zijn hospitalen, weeshuizen en scholen door de eeuwen heen gebouwd vanuit abdijen en kerkstructuren door mensen met een christelijke inspiratie.
Veel geld hebben is het probleem niet. Niet weten hoe ermee om te gaan is dat wel. "Toon me uw bankuittreksels," schreef de gereputeerde psycholoog Erich Fromm, "en ik zeg u wie en wat ge zijt". Hedonist of helper van mensen, Godvruchtig of mensvruchtig, geestelijk of aards, dankbaar of hebzuchtig… Wie of wat zijt gij?
Iedere rijke veroordelen is naïef en onrechtvaardig. De burgemeester van New York, Michael Bloomberg bijvoorbeeld, selfmade dollar-multimiljonair geworden door de uitbouw van zijn financieel informatiebedrijf, die twee jaar na mekaar het meest geld aan liefdadigheid gaf in de VS kan je niet zomaar afserveren als oplichter. Hij gaf meer dan die andere superrijke 'gevers' als Bill Gates of de nog rijkere Warren Buffet. Vandaag is Gates’ voornaamste bezigheid trouwens andere rijke mensen ervan te overtuigen om het grootste deel van hun fortuin aan liefdadigheidsorganisaties te schenken, en ja, ook Buffet heeft een overeenkomst ondertekend dat hij dit zal doen.
Ja ik weet het, we kunnen daar cynisch over doen, maar wat helpt dat vooruit?
Als de Indignados en de Occupy-beweging oproepen om de corruptie op te kuisen en om financieel onverantwoord gedrag om nòg meer kapitaal te verwerven te bestraffen, dan geven ze uiting aan de woede die wij allen voelen ten opzichte van diegenen die de morele wetten van de Bijbel en ons geweten aan hun laars lappen.
Een woede die Jezus in Zijn tijd op aarde maar al te zeer deelde. "En Hij zei tegen hen: Kijk uit en wees op uw hoede voor de hebzucht. Immers, al heeft iemand overvloed, zijn leven behoort niet tot zijn bezit" (Luk 12, 15). En dan begint Hij, zoals zo vaak, een verhaal te vertellen. Het gaat over een rijke man die zijn bedrijf almaar groter en groter maakte. Hij had zoveel opbrengsten dat hij niet weet waarmee er te blijven. En dan beslist hij: "Wat ik zal doen is dit: ik breek mijn schuren af en bouw grotere, waar ik al mijn graan en goederen kan opslaan, en dan zal ik tegen mezelf zeggen: Je hebt veel goederen in voorraad, genoeg voor vele jaren! Neem rust, eet, drink en vermaak je" (Luk 12, 18-19). Alleen, dat verhaal loopt slecht af. Want God kijkt naar die man daar beneden en is niet gelukkig met wat hij ziet. En Hij zegt: " 'Dwaas, nog deze nacht zal je leven van je worden teruggevorderd. Voor wie zijn dan de schatten die je hebt opgeslagen?' Zo vergaat het iemand die schatten verzamelt voor zichzelf, maar niet rijk is bij God" (Luk 12, 20-21). God is met andere woorden geen fan van het opstapelen van veel geld in allerlei financiële instellingen. God koestert niet de dromen die Wall Street koestert. Tot slot, leg nu Matteus 25, 31-46 nog eens naast deze tekst. Misschien zal dit ècht wel licht werpen op Gods gedachten over geld en overvloed.
