Gezien op 23 november 2010 @ Stadsschouwburg, Leuven
Ik kan heel wat verschillende muzieksoorten appreciëren. Binnen de Nederlandstalige muziek behoort woordkunstenaar Stef Bos tot een van mijn favoriete muzikanten. Hij kan je zo meenemen dat de poëzie in zowel zang als muziek realiteit begint te worden.
In 2009 kreeg hij van de Nederlandse zender NCRV de opdracht om een aantal Bijbelse personages opnieuw te interpreteren en er een lied over te schrijven. Hij mocht de figuren zelf selecteren. Het resultaat is "In een ander licht" geworden. De cd had ons al erg gesmaakt en onze aanwezigheid bij zijn zaalshow was dan ook haast een vanzelfsprekendheid.
Oude Testament
De avond opent met "Het lied van Petrus," de kracht die van de muziek uitging, zet meteen de sfeer voor de hele avond. Bos laat zien dat hij humor heeft (net als God trouwens, zegt hij even later). Op Petrus na passeren voor de pauze oudtestamentische figuren de revue: Lea, David, Elia, Ruth en Job.
Oh, en God. In het "Lied van God", een bluesy nummer, neemt Bos het standpunt van God in en klaagt hij over alles wat in zijn naam gedaan is. Hij verkondigt in datzelfde liedje eerder een pantheïstische god te zijn ("alles is God", de rivier, de bomen ...). Daar ga ik dus niet echt mee akkoord, maar het lied op zich zet tot denken. Is ons Godsbeeld wel goed? Hebben wij van God niet iemand gemaakt die hij niet is? Zijn we ons wel bewust van het feit dat we er ook naast kunnen zitten? Bos geeft zelf al aan dat zijn nummer als blasfemie zou kunnen bestempeld worden en daar heeft hij vast gelijk in. Veel christenen zullen het erg moeilijk hebben hiermee, maar hij voegt er onmiddellijk aan toe dat zijn moeder hem altijd zei dat God humor heeft. God zal er best wel om kunnen lachen.
Ik wil niet alle nummers bespreken, maar ik merk dat ik het moeilijk vind om een goede selectie te maken, het geheel is namelijk indrukwekkend. Wat heel boeiend is, is dat Bos voortdurend de verhalen vertelt en uitleg geeft over het ontstaan van elk liedje. Ik vermoed dat een aantal aanwezigen in de zaal meer over de Bijbel horen in één avond dan in hun hele leven daarvoor.
Het tweeluik David en Elia laat ons twee mannen zien die compleet het tegenovergestelde zijn. David is door de macht gecorrumpeerd en heeft zijn oorspronkelijke passie verloren. Elia heeft lak aan alle normen en doet gewoon zijn ding. Hij gaat ervoor. David is een van mijn favoriete Bijbelpersonages en hoe Bos hem afbeeldde, doet tekort aan zijn figuur. Davids leven eindigt helemaal niet tragisch. Het is net door de tragiek heen dat hij des te meer karakter laat zien. Ik had de indruk dat Bos Saul aan het beschrijven was, niet David.
Het lied van Job blijft een van mijn favoriete nummers. Om nogal voor de hand liggende redenen heb ik een affectieve band met het personage van Job (met dank aan mijn ouders). Het lied vertelt het verhaal van iemand die door de moeilijkheden heen toch hoop vindt. Ik word er weer volledig stil van - en dat is niet voor de hand liggend.
Nieuwe Testament
Na de pauze komen Maria Magdalena, Judas, moeder Maria, de duivel en de openbaring van Johannes aan bod. Qua tekst maken de nummers een stuk minder indruk op me dan voor de pauze. Ik weet niet goed waaraan het precies ligt. Misschien omdat Bos - zoals hij zelf al aangeeft - het moeilijk heeft met Jezus die meer een filosofie is dan een persoon voor hem. De teksten lijken dan ook een stuk afstandelijker dan wat hij over het Oude Testament schrijft. De openbaring van Johannes leidde tot een zweverig (volgens Bos stond er een coffee shop op Patmos), maar erg mooi muzikaal nummer.
Hij sluit de reeks Bijbelse liederen af met een lied dat hij met Frank Boeijen samen schreef: het "Lied van Prediker," zowel tekstueel, vocaal als muzikaal een van de hoogtepunten van "In een ander licht."
Derde Testament
Daar stopt het volgens Bos niet. God zal na twee testamenten toch niet zomaar gestopt zijn met mensen te inspireren? Wat volgt, zijn een gedicht, en twee liederen die volgens hem iets over het Derde Testament laten zien. Het gedicht is "schijnbaar eenvoudig." Bos houdt van dit soort gedichten.
Daarna volgt een lied ("Lente me") dat Toon Hermans schreef voor zijn vrouw toen ze pas gestorven was. Het is muisstil in de zaal. De enige gedachte die door me heen gaat is: wat is het spijtig dat ik Hermans nooit live aan het werk zal kunnen zien, wat een kunstenaar.
Na het applaus gaan de muzikanten even van het podium om terug te keren voor een allerlaatste nummer, voorafgegaan door een anekdote over Ramses Shaffy, de man over wie het nummer gaat. Shaffy, een goede vriend van Bos, was een man die probeerde te genieten van elke seconde van het leven. Hij hield van het leven en de mensen erin. Zijn personage hoort in het Derde Testament en dus zingt Bos "De kracht van de onmacht." Een waardige afsluiter voor een erg mooie avond die me diep raakt.
Grote afwezige
Behalve in zijn eigen lied, is God afwezig in de avond. En dat vond ik lastig. Ik weet dat Bos geen christen is. Hij heeft een degelijke reformatorisch opvoeding gekregen (zijn vader was predikant), maar Bos heeft zijn rug toegekeerd naar het geloof van zijn vader. Ik verwachtte dus ook niet dat Bos God de plek zou geven die ik hem als christen zou geven. Maar wat ik storend vond is dat God in al de verhalen die Bos hertaald wél aan bod komt. Hoe je het ook draait of keert, in het verhaal is God zelf een personage en dat personage kun je niet zomaar weglaten en toch recht doen aan het verhaal zonder alternatief. Ik sprak hierover met een vriend die zelf ook niet in God gelooft maar christelijk is opgevoed en hij had dezelfde ervaring gehad.
Nee, ik ben het nog altijd niet eens met heel veel interpretaties van Stef Bos. Maar ik weet ook niet of meer overeenkomst per se een betere avond had betekend. Sommige interpretaties verontrustten me. Dat God zo goed als afwezig was, stoorde me. Dat geeft echter niet, want dat zorgt ervoor dat de muziek en de woorden langer blijven nazinderen. Het dwingt me om zo'n avond niet zomaar over me heen te laten komen, maar erover te blijven nadenken. Ik werd gisteren wakker met het "Lied van Job" in mijn hoofd. Ik blijf erover nadenken.
