Als het nu net even anders was gegaan…
Deze gedachte bleef door m’n hoofd spoken na het bekijken van Valkyrie. Het waargebeurde verhaal over een mislukte aanslag op Hitler vanuit zijn eigen gelederen. De vijftiende poging nota bene! Het moest maar één keer lukken en wie weet hoeveel joden, zigeuners, soldaten, burgers (vul het rijtje maar verder aan) misschien wel gespaard zouden zijn gebleven. Voor zulke mijmeringen was allerminst ruimte tijdens de film. Met weliswaar een langzame start, werd het al snel een opwindende rit. Een intern complot in de hoogste regionen van het Duitse leger is dan ook niet wat je noemt een doordeweekse activiteit. Regisseur, Bryan Singer, voert het ritme gestaag op en krijgt het zelfs voor elkaar dat je gaat twijfelen aan de slechte afloop. Dit zal niet verbazen als je beseft dat hij ook de man was achter het fenomenale The Usual Suspects.
Trouw aan je eed of trouw aan je geweten
Hoewel Singer weinig tijd neemt voor karakterontwikkeling, brengt hij doorheen de personages treffend de complexiteit van de situatie in beeld: hoogverraad in een gewelddadig totalitair regime midden in oorlogstijd. Je moest wel erg heldhaftig, edelmoedig of zeker van je zaak zijn om geen knikkende knieën te krijgen. Deze twijfel, deze aarzeling weten de acteurs erg overtuigend neer te zetten. De overwegingen bleken ook niet altijd even nobel. Sommigen wilden hun hachje redden, nu duidelijk werd dat Duitsland de oorlog aan het verliezen was. Anderen zagen dan weer hun kans schoon voor eigen politieke ambities.
De enige die schijnbaar onwankelbaar door alle commotie heen loopt is de leader of the gang himself, Kolonel von Stauffenberg. Velen wijten dit aan gebrek aan talent bij Tom Cruise. Sinds hij uit de kast is gekomen met zijn scientologychurch heeft hij het zowat bij iedereen verkorven. Mij lijkt het deze keer eerder een vrij plausibele doelgerichtheid van een man die anders in het leven staat sinds hij op het nippertje aan de dood is ontsnapt en elke dag opnieuw met een zware handicap wordt geconfronteerd. Dus de onvermijdelijke zelfverzekerde blik van Cruise was hier misschien toch op z’n plaats.
Hoe het ook zij, door de verscheidenheid van reacties op de immens complexe situatie die uiteindelijk ontstaat - op een bepaald moment weet zowat niemand meer of Hitler nu dood is of niet – roept Singer de vraag op wat onze reactie zou zijn. Wat zouden onze overwegingen zijn: ons eigen hachje redden; het mindere kwaad verkiezen; onze verantwoordelijkheid nemen; geen kwaad met kwaad vergelden; het opnemen tegen ongerechtigheid; gehoorzaamheid aan de overheid; … Dat brengt me weer bij de vraag: Wat als het nu even anders was gegaan? Mag je je afvragen of de wereld vandaag een betere plaats was geweest?
Score: 4/5
Valkyrie – Bryan Singer (United Artists – 2008)
